ถ้าเห็นต่างกับปราชญ์คนใดหมายถึงการดูถูกปราชญ์อย่างนั้นหรือ

ถ้าเห็นต่างกับปราชญ์คนใดหมายถึงการดูถูกปราชญ์อย่างนั้นหรือ

วาทกรรมอันชั่วร้ายที่อุตริขึ้นมาเป็นอาวุธทำลายกันคือ เมื่อเห็นต่างกับปราชญ์คนใหน ก็หาว่า ดูถูก และหุกุมปราชญ์คนนั้นว่า ตกนรก หรือทำบิดอะฮ-นะอูซุบิลละฮ

การวินิจจัยของปราชญ์ระดับมุจญตะฮิด มีผิด มีถูก แต่ไม่ได้หมายความว่า หากผิดพลาด เขาผู้นั้น ตกนรกหรือ ทำผิด ทั้งนี้ เมื่อเขาทุ่มเทความพยายามแล้วที่จะให้ได้มาซึ่งความถูกต้อง

عَنْ عَمْرِو بْنِ الْعَاصِ أَنَّهُ سَمِعَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ إِذَا حَكَمَ الْحَاكِمُ فَاجْتَهَدَ ثُمَّ أَصَابَ فَلَهُ أَجْرَانِ وَإِذَا حَكَمَ فَاجْتَهَدَ ثُمَّ أَخْطَأَ فَلَهُ أَجْرٌ

จากอัมริน บิน อัลอาศ ว่าแท้จริงเขาได้ยินรซูลุลลอฮ ศอ็ลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัมกล่าวว่า "เมื่อผู้พิพากษาได้ตัดสิน แล้วเขาได้ทำการวินิจฉัย (อย่างเต็มความสามารถ) แล้วเขาได้(ตัดสิน)ถูกต้อง เขาก็จะได้รับการตอบแทนผลบุญสองเท่า และเมื่อเขาได้ตัดสิน แล้วเขาได้ทำการวินิจฉัย (อย่างเต็มความสามารถ) แล้วผิดพลาด เขาก็ได้รับการตอบแทนผลบุญหนึ่งเท่า - รายงานโดย อัลบุคอรี บทที่ 97 กิตาบุลเอียะติศอม

..............

قَالَ الْخَطَّابِيُّ : إِنَّمَا يُؤْجَرُ الْمُخْطِئُ عَلَى اجْتِهَادِهِ فِي طَلَبِ الْحَقِّ ; لِأَنَّ اجْتِهَادَهُ عِبَادَةٌ ; وَلَا يُؤْجَرُ عَلَى الْخَطَأِ ، بَلْ يُوضَعُ عَنْهُ الْإِثْمُ فَقَطْ ، وَهَذَا فِيمَنْ كَانَ جَامِعًا لِآلَةِ الِاجْتِهَادِ

อัลค็อฏฏอบีย์ ได้กล่าวว่า "ความจริง ผู้ที่ผิดพลาด ได้รับการตอบแทน บนการอิจญติฮาดของเขา ในการแสวงหาความถูกต้อง เพราะแท้จริงการอิจญติฮาดของเขาคือ อิบาดะฮ และเขาไม่ได้รับผลตอบแทน บนการผิดพลาด แต่ทว่า บาป(ความผิด)ได้ถูกปลดออกจากเขาเท่านั้นเอง และนี้คือ ในผู้ที่รวมเครื่องมือของการอิจญติฮาด (หมายถึงมีคุณสมบัติอิจญติฮาดครบถ้วน-ผู้แปล) -ดู มะอาลิมุสสุนนัน ชัรหสุนัน อบีดาวูด ของ อัลค็อฏฏอบีย์ 1/554
.........
สรุปคำพูดของอัลค็อฏฏอบีย์ คือ
1. ผู้ที่อิจญติฮาดผิดพลาด เขาได้รับผลบุญ บนการอิจญติฮาดของเขาในการแสวงหาความถูกต้อง (ไม่ใช่ได้บุญเพราะผิดพลาด)เพราะการอิจญติฮาดคืออิบาดะฮ
2. ผู้ที่ทำการอิจญติฮาดผิดพลาด เขาไม่ได้รับผลบุญอันเนื่องมาความผิดพลาด แต่ทว่าเขาได้รับการอภัยจากความผิดเท่านั้น
3. ดังกล่าวข้างต้น ในกรณีผู้ที่มีคุณสมบัติที่สามารถทำการอิจญติฮาดได้ ส่วนคนที่ไม่มีคุณสมบัติอิจญติฮาด เขาก็ไม่ได้รับการอภัย ดังที่อัลค็อฏฏอบีย์ กล่าวว่า

فَأَمَّا مَنْ لَمْ يَكُنْ مَحَلًا لِلْاجْتِهَادِ فَهُوَ مُتَكَلِّفٌ وَلَا يُعْذَرُ بِالْخَطَأِ

แล้วสำหรับ ผู้ที่ไม่อยู่ในฐานะสำหรับการอิจญติฮาด เขาคือ มุตะกัลลุฟ(ผู้ที่ต้องแบบรับผลการกระทำของตัวเอง) และเขาไม่ได้รับการอภัยด้วยความผิดพลาด - ที่มาระบุแล้ว
........
เพราะฉะนั้น ผู้ที่มีคุณสมบัติที่สามารถทำการอิจญติฮาด(วินิจฉัยหุกุม) หากเขาทุ่มเทความพยายามในการแสวงหาความถูกต้องแต่ผิดพลาด เขาก็ไม่มีความผิด แล้ว จะพูดได้อย่างไรว่า คนที่ค้านการกุนูตศุบฮิเป็นประจำ คือ คนที่ดูถูกอิหม่ามชาฟิอี กล่าวหาว่าอิหม่ามชาฟิอีทำบิดอะฮ กล่าวหาว่า อิหม่ามชาฟิอีตกนรก -วัลอิยาซุบิลละฮ เป็นการใช้อคติอุปโลกน์ข้อหาให้คนอื่นอย่างโง่เขลาที่สุด

บรรดาปราชญ์มุจญะตะฮีด จึงห้ามตักลิดพวกเขาแบบหูหนวกตาบอด ดังที่อิหม่ามอิบนุลก็อยยิม (ร.ฮ)กล่าวว่า

وقد نهى الأئمة الأربعة عن تقليدهم , وذموا من أخذ أقوالهم بغير حجة ; فقال الشافعي : مثل الذي يطلب العلم بلا حجة كمثل حاطب ليل , يحمل حزمة حطب وفيه أفعى تلدغه وهو لا يدري , ذكره البيهقي

และความจริง อิหม่ามทั้งสี่ ได้ห้ามตักลีด(เชื่อตาม)พวกเขา และพวกเขาตำหนิผู้ที่ยึดเอาคำพูดของพวกเขาโดยปราศจากหลักฐาน แล้วท่านอิหม่ามชาฟิอีย์กล่าวว่า" อุปมาผู้ที่ศึกษาหาความรู้ โดยไม่มีหลักฐาน อุปมัยดังเช่น คนหาไม้ฟืนยามค่ำคืน ,เขาแบกมัดของไม้ฟืน และในนั้นมีงูจะกัดเขาอยู่ โดยที่เขาไม่รู้ ,อัลบัยฮะกีย์ได้ระบุเอาไว้
- อะอฺลามุลมุวักกิอีน เล่ม 1 หน้า 139

....
อะสัน หมัดอะดั้ม
21/9/62