ละหมาดวันศุกร์ต้องมีจำนวน 40 คนขึ้นไปจึงจะใช้ได้จริงหรือ

ละหมาดวันศุกร์ต้องมีจำนวน 40 คนขึ้นไปจึงจะใช้ได้จริงหรือ

ได้อ่านเอาเอกสารฉบับหนึ่ง เขาตั้งชื่อว่า ละหมาดญุมอะฮ ตามแนวทาง มัซฮับชาฟิอีแท้ ซึ่งผู้เขียน ไม่ระบุชื่อตัวเอง ว่าคือใคร แต่คนอามาให้บอกว่า เป็นบาบอคนหนึ่ง เท่าที่เคยอ่านเอกสารลักษณะนี้ ส่วนใหญ่ผู้เขียนไม่กล้าเปิดเผยชื่อ อาจจะกลัวเสียหน้าเมื่อมีคนมาวิจารณ์ด้วยหลักฐานที่มีน้ำหนักกว่า และต่อไปนี้ ผู้เขียนเอกสารดังกล่าวได้อ้างหลักฐานว่า “การละหมาดวันศุกร์ต้องมีจำนวน 40 คนจึงจะใช้ได้ โดยอ้างรายงานข้างล่างนี้

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ بْنُ سَعِيدٍ حَدَّثَنَا ابْنُ إِدْرِيسَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْحَقَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي أُمَامَةَ بْنِ سَهْلٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ وَكَانَ قَائِدَ أَبِيهِ بَعْدَ مَا ذَهَبَ بَصَرُهُ عَنْ أَبِيهِ كَعْبِ بْنِ مَالِكٍ أَنَّهُ كَانَ إِذَا سَمِعَ النِّدَاءَ يَوْمَ الْجُمُعَةِ تَرَحَّمَ لِأَسْعَدَ بْنِ زُرَارَةَ فَقُلْتُ لَهُ إِذَا سَمِعْتَ النِّدَاءَ تَرَحَّمْتَ لِأَسْعَدَ بْنِ زُرَارَةَ قَالَ لِأَنَّهُ أَوَّلُ مَنْ جَمَّعَ بِنَا فِي هَزْمِ النَّبِيتِ مِنْ حَرَّةِ بَنِي بَيَاضَةَ فِي نَقِيعٍ يُقَالُ لَهُ نَقِيعُ الْخَضَمَاتِ قُلْتُ كَمْ أَنْتُمْ يَوْمَئِذٍ قَالَ أَرْبَعُونَ
คำแปลตัวบท

รายงานจากอับดุรเราะมาน บิน กะอับ บิน มาลิก ว่า และเขาเป็นผู้นำทางของบิดาของเขาและหลังจากที่ได้สูญเสียการมองเห็น ว่าได้รายงานจากบิดาของเขา ,กะอับ บินมาลิก (ร.ฎ) ว่าแท้จริง ปรากฏว่าเมื่อเขาได้ยิน เสียงอาซานวันศุกร์ เขาได้วิงวอนขอความเมตตา แก่อัสอัด บิน ซุรอเราะฮ ,เขา(บุตรของกะอับ) กล่าวว่า แล้วข้าพเจ้า ได้กล่าวแก่เขา(บิดา คือกะอับ)ว่า “เมื่อท่านได้ยินเสียงอาซาน ท่านจะขอความเมตตาให้แก่อัสอัด บิน ซุรอเราะฮอย่างนั้นหรือ? เขา(ท่านกะอับ)ได้กล่าวว่า “ เพราะแท้จริงเขา (อัสอัด บิน ซูรอเราะฮ) คือ บุคคลแรกที่ที่ร่วมทำละหมาดญุมอัตกับเรา ที่ ฮัรมิ-อัลนะบีต จาก หมู่บ้าน บนีบะยาเฎาะฮ ที่ นาเกียะ (สถานทีที่เป็นบึงน้ำใกล้มะดีนะฮ ) ที่ถูกเรียกว่า บึงน้ำ อัลคอฎิมาต ,ข้าพเจ้า กล่าวว่า “พวกท่านในวันนั้นมีจำนวนเท่าไหร่ ? เขากล่าวว่า “มีผู้ชายจำนวน 40 คน –รายงานโดยอบูดาวูด หะดิษหมายเลข 1069
.................
หะดิษข้างต้นถูกผู้ที่สังกัดมัซฮับชาฟิอี อ้างว่า เป็นเงือนไขที่ทำให้ละหมาดวันศุกร์ ใช้ได้คือ จำนวน 40 คนขึ้นไป ซึ่งความจริง ไม่ใช่เป็นเงื่อนไขในการละหมาดญุมอัต(ละหมาดวันศุกร์) แต่เป็นเพียงเหตุการณ์ในครั้งนั้น มีคนร่วมละหมาด 40 คน ไม่ใช่เงื่อนไขว่า ต้องครบจำนวน 40 คนจึงจะสามารถทำละหมาดวันศุกร์ได้อย่างที่บางคนเข้าใจ
อิหม่ามอัชเชากานีย์(ขออัลลอฮเมตตาต่อท่าน)กล่าวว่า

وَأُجِيبَ عَنْ ذَلِكَ : بِأَنَّهُ لَا دَلَالَة فِي الْحَدِيث عَلَى اشْتِرَاط الْأَرْبَعِينَ ، لِأَنَّ هَذِهِ وَاقِعَة عَيْن . وَذَلِكَ أَنَّ الْجُمُعَة فُرِضَتْ عَلَى النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَهُوَ بِمَكَّةَ قَبْل الْهِجْرَة كَمَا أَخْرَجَهُ الطَّبَرَانِيُّ عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ ، فَلَمْ يَتَمَكَّن مِنْ إقَامَته هُنَالِكَ مِنْ أَجَل الْكُفَّار ، فَلَمَّا هَاجَرَ مَنْ هَاجَرَ مِنْ أَصْحَابه إلَى الْمَدِينَةِ كَتَبَ إلَيْهِمْ يَأْمُرهُمْ أَنْ يُجَمِّعُوا فَجَمَّعُوا ، وَاتُّفِقَ أَنَّ عُدَّتهمْ إذَنْ كَانَتْ أَرْبَعِينَ ، وَلَيْسَ فِيهِ مَا يَدُلّ عَلَى أَنَّ مَنْ دُون الْأَرْبَعِينَ لَا تَنْعَقِدُ بِهِمْ الْجُمُعَة

และได้ถูกตอบเกี่ยวกับ ดังกล่าวนั้น เพราะว่า ในหะดิษ ไม่ได้เป็นหลักฐาน ที่บ่งบอกถึงการกำหนดเงื่อนไข 40 คน เพราะในกรณีนี้ เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นเป็นการเฉพาะ และดังกล่าวนั้น เพราะว่า การละหมาดญุมอัต ถูกกำหนดให้เป็นฟัรดู แก่ท่านนบี ศอ็ลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ในขณะที่ท่านอยู่ที่นครมักกะฮ ก่อนการฮิจญเราะฮ ดังที่ปรากฏหะดิษรายงานโดย อัฏฏอ็บรอนีย์ จากอิบนิอับบาส แล้วไม่สามารถที่จะทำการละหมาดญุมอัต ณ ที่นั้นได้ เนื่องจากพวกกุฟุร (ขัดขวาง) แล้วเมื่อ ผู้ที่อพยพ ได้อพยพ(ฮิจญเราะฮ)จากบรรดาสาวกของท่านนบี ไปยังนครมะดีนะฮ ท่านได้ทำบันทึกมายังพวกเขา โดยใช้ให้พวกเขา ละหมาดญุมอัต แล้วพวกเขาก็ได้ละหมาดญุมอัต และสอดคล้องกับจำนวนของพวกเขาเวลานั้น ปรากฏว่ามี 40 คน และในนั้น ไม่ใช่เป็นสิ่งที่เป็นหลักฐาน ที่แสดงบอกว่า น้อยกว่า 40 คน ละหมาดญุมอัตใช้ไม่ได้ - นัยลุ้ลเอาฏอร เล่ม 3 หน้า 275

อิหม่ามอัชเชาการนีย์ กล่าวอีกว่า

وَأَمَّا مَنْ قَالَ إنَّهَا تَصِحّ بِاثْنَيْنِ فَاسْتَدَلَّ بِأَنَّ الْعَدَد وَاجِبٌ بِالْحَدِيثِ وَالْإِجْمَاع، وَرَأَى أَنَّهُ لَمْ يَثْبُت دَلِيل عَلَى اشْتِرَاط عَدَد مَخْصُوص، وَقَدْ صَحَّتْ الْجَمَاعَة فِي سَائِر الصَّلَوَات بِاثْنَيْنِ، وَلَا فَرْق بَيْنَهَا وَبَيْن الْجَمَاعَةِ، وَلَمْ يَأْتِ نَصٌّ مِنْ رَسُول اللَّه صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِأَنَّ الْجُمُعَة لَا تَنْعَقِد إلَّا بِكَذَا، وَهَذَا الْقَوْل هُوَ الرَّاجِحُ عِنْدِي.

และสำหรับผู้ที่ มีทัศนะว่า แท้จริง มัน(ละหมาดวันศุกร์) ด้วยจำนวนสองคน ก็ใช้ได้ (เศาะฮ) เพราะเขาอ้างหลักฐาน ด้วยจำนวนที่เป็นวาญิบ ด้วยหะดิษและอิจญมาอฺ และเขาเห็นว่า ไม่มีหลักฐานใดๆ ยืนยัน การกำหนดเงื่อนไขจำนวนที่ถูกเฉพาะเจาะจงไว้ และ แท้จริง การญะมาอะฮ(การละหมาดรวมกัน) นั้นใช้ได้ ในบรรดาละหมาดอื่นๆด้วยจำนวนสองคน และไม่มีการแบ่งแยก ระหว่างมัน(ละหมาดญุมอัต)กับ การญะมาอะฮ และไม่ ปรากฏตัวบทใดๆ จากท่านรซูลุลลอฮ ศอ็ลฯ ว่า แท้จริงการละหมาดญุมอัตนั้น จะไช้ไม่ได้ นอกจากด้วยจำนวนเท่านั้นเท่านี้ และนี้คือ ทัศนะที่มีน้ำหนัก ในทัศนะของข้าพเจ้า- ดู นัยลุลเอาฏอร เล่ม 3 หน้า 276

อิหม่ามอัสสะญูฏีย์ ปราชญ์มัซฮับ ชาฟิอี ได้กล่าวถึง ทัศนะเกี่ยวกับจำนวนคนที่ทำให้ละหมาดวันศุกร์ใช้ได้ มี ถึง 14 ทัศนะ และท่านได้กล่าวถึงทัศนะที่ 14 ว่า

الرَّابِعَ عَشَرَ : جَمْعٌ كَثِيرٌ بِغَيْرِ قَيْدٍ ، وَهَذَا مَذْهَبُ مالك ، فَالْمَشْهُورُ مِنْ مَذْهَبِهِ أَنَّهُ لَا يُشْتَرَطُ عَدَدٌ مُعَيَّنٌ ، بَلْ تُشْتَرَطُ جَمَاعَةٌ تَسْكُنُ بِهِمْ قَرْيَةٌ ، وَيَقَعُ بَيْنَهُمُ الْبَيْعُ وَلَا تَنْعَقِدُ بِالثَّلَاثَةِ وَالْأَرْبَعَةِ وَنَحْوِهِمْ . قَالَ الْحَافِظُ ابن حجر فِي شَرْحِ الْبُخَارِيِّ : وَلَعَلَّ هَذَا الْمَذْهَبَ أَرْجَحُ الْمَذَاهِبِ مِنْ حَيْثُ الدَّلِيلُ ، وَأَقُولُ : هُوَ كَذَلِكَ ؛ لِأَنَّهُ لَمْ يَثْبُتْ فِي شَيْءٍ مِنَ الْأَحَادِيثِ تَعْيِينُ عَدَدٍ مَخْصُوصٍ

ทัศนะที่สิบสี่ คือ คนจำนวนมาก โดยไม่จำกัด และนี้คือ มัซฮับมาลิก และที่แพร่หลายจากมัซฮับของเขาคือ จำนวนที่เฉพาะเจาะจงไม่ถูกกำหนดให้เป็นเงื่อนไข แต่ทว่า เงือนไขที่ถูกกำหนดคือ หมู่คณะที่อยู่อาศัยเป็นหมู่บ้าน และมีการซื้อขายในระหว่างพวกเขา และ มันจะไม่ถูกนับว่าใช้ได้ ด้วยคนสามคน ,สี่คนหรือ ในทำนองนั้น ,อัลหาฟิซอิบนุหะญัร ได้กล่าวไว้ ใน การอธิบายหะดิษบุคอรี(หมายถึง หนังสือฟัตหุลบารีย์) ว่า หวังว่าทัศนะนี้ เป็นทัศนะที่มีน้ำหนัก ในแง่ของหลักฐาน และข้าพเจ้า (อิหม่ามสะยูฏีย์) ก็กล่าว(หมายถึงมีทัศนะ)ว่า มันเป็นเช่นดังกล่าวนั้น เพราะ ไม่มีบรรดาหะดิษใดๆ ยืนยัน การเจาะจงจำนวนที่ถูกเฉพาะเอาไว้เลย – ดู อัลหาวีย์ ลิลฟะตาวีย์ ของอิหม่ามสะยูฎีย์ บทว่าด้วยเรื่อง
ضوء الشمعة في عدد الجمعة หน้า 66
....................
อัลหาฟิซอิบนุหะญัร (ร.ฮ)ได้ระบุทัศนะของบรรดานักวิชาการ เกี่ยวกับจำนวนคนที่จะทำให้ละหมาดญุมอัตใช้ได้ ถึง 15 ทัศนะ และท่านกล่าวถึงทัศนะที่ 15 ว่า
الْخَامِسَ عَشَرَ جَمْعٌ كَثِيرٌ بِغَيْرِ قَيْدٍ . وَلَعَلَّ هَذَا الْأَخِيرَ أَرْجَحُهَا مِنْ حَيْثُ الدَّلِيلِ

ทัศนะที่ สิบห้า : คือ คนจำนวนมาก โดยไม่มีการจำกัดจำนวน และ บางที่ ทัศนะสุดท้ายนี้ คือ ทัศนะที่มีน้ำหนักกว่า ในด้านหลักฐาน – ดูฟัตหุลบารีย์ กิตาบุลญุมอัต
............

อัลหาฟิซอิบนุหะญัร และอิหม่ามสะยูฏีย์ เห็นด้วยกับทัศนะที่ว่า ไม่มีเงื่อนไขเจาะจงจำนวนคนที่ทำให้ละหมาดวันศุกร์ใช้ได้
......................
และมีการอ้างหะดิษต่อไปนี้ ว่า ทัศนะว่า ต้องมีเงื่อนไขว่า 40 คน การละหมาดวันศุกร์ จึงใช้ได้ คือ
จากญาบีร บิน อับดุลลอฮ กล่าวว่า

مضت السنة أنّ في كل أربعين فما فوقها جمعة

ตามสุนนะฮที่ผ่านมานั้น แท้จริงในทุกๆสี่สิบคนขึ้นไปนั้น ให้ละหมาดญุมอัต"
เช็คร็อมลีย์ ปราชญ์มัซฮับชาฟิอีย์ได้กล่าวว่า
( قَوْلُهُ : وَلِقَوْلِ جَابِرٍ مَضَتْ ) رَوَاهُ الدَّارَقُطْنِيّ وَالْبَيْهَقِيُّ وَفِيهِ عَبْدُ الْعَزِيزِ ، قَالَ الدَّارَقُطْنِيّ : مُنْكَرُ الْحَدِيثِ ، وَقَالَ الْبَيْهَقِيُّ : هَذَا الْحَدِيثُ لَا يُحْتَجُّ بِمِثْلِهِ ، وَحَدِيثُ إذَا اجْتَمَعَ أَرْبَعُونَ رَجُلًا إلَخْ أَوْرَدَهُ صَاحِبُ التَّتِمَّةِ وَلَا أَصْلَ لَهُ ، وَحَدِيثُ لَا جُمُعَةَ إلَّا بِأَرْبَعِينَ لَا أَصْلَ لَهُ

คำพูดที่ของเขาว่า (เพราะญาบีร กล่าวว่า ตามสุนนะฮที่ผ่านมา...) รายงานโดย อัดดารุลกุฏนีย์ และอัลบัยฮะกีย์ ในสายรายงาน มี (ผู้รายงานชื่อ)อับดุลหะซีซ อัดดารุลกุฏนีย์ กล่าวว่า “มุงกะรุลหะดิษ(หะดิษที่ถูกปฏิเสธ)อัลบัยฮะกีย์ กล่าวว่า “หะดิษนี้ นำมาเป็นหลักฐาน ด้วยหะดิษที่เหมือนกับมันไม่ได้ และหะดิษที่ว่า เมื่อมีจำนวนคน40 คนร่วมกัน..จนจบหะดิษ ที่เจ้าของหนังสือ อัตตะติมมะฮได้รายงานมันนั้น และไม่มีที่มาสำหรับมัน (คือ เป็นหะดิษไม่มีที่มา)และหะดิษ ที่ว่า การละหมาดญุมอัตจะใช้ไม่ได้ นอกจาก ด้วยจำนวน 40 คนนั้น เป็นหะดิษไม่มีที่มา – นิฮายะฮอัลมุหตาจญ อิลาชัรหอัลมินฮาจญ เล่ม 2 หน้า 305
..........
สรุปว่า ไม่มีหะดิษเศาะเฮียะสักบทเดียว ที่อ้างว่า ต้อง มีจำนวน 40 คนเท่านั้นจึงจะละหมาดวันศุกร์ได้ แม้แต่หะดืษเดียว แต่มีหะดิษเศาะเฮียะระบุว่า ท่านนบี ศอ็ลฯ ละหมาดญุมอัต กับเหล่าเศาะหาบะฮ 12 คน

حَدَّثَنَا مُعَاوِيَةُ بْنُ عَمْرٍو ، قَالَ : حَدَّثَنَا زَائِدَةُ ، عَنْ حُصَيْنٍ ، عَنْ سَالِمِ بْنِ أَبِي الْجَعْدِ ، قَالَ : حَدَّثَنَا جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ ، قَالَ : " بَيْنَمَا نَحْنُ نُصَلِّي مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذْ أَقْبَلَتْ عِيرٌ تَحْمِلُ طَعَامًا فَالْتَفَتُوا إِلَيْهَا حَتَّى مَا بَقِيَ مَعَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِلَّا اثْنَا عَشَرَ رَجُلًا ، فَنَزَلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَةً أَوْ لَهْوًا انْفَضُّوا إِلَيْهَا وَتَرَكُوكَ قَائِمًا سورة الجمعة آية 11
คำแปลตัวบท
จากญาบีร บิน อับดุลลอฮ กล่าวว่า ระหว่างที่พวกเราละหมาดพร้อมกับท่านนบี ศอ็ลฯ ทันใดนั้น มีกองคารวานอูฐ บรรทุกอาหารมา แล้วพวกเขา(เศาะหาบะฮ) ก็มุ่งไปยัง กองคารวานสินค้านั้น จนกระทั้ง ไม่มีใครเหลืออยู่พร้อมกับท่านนบี ศอ็ลฯ ยกเว้น 12 คน แล้วอายะฮนี้ ได้ลงมาคือ(และเมื่อพวกเขาได้เห็นการค้าและการละเล่นพวกเขาก็กรูกันไปที่นั้น และปล่อยเจ้าให้ยืนอยู่คนเดียว)- ซูเราะฮญุมอัต อายะฮที่ 11
والله أعلم بالصواب
อะสัน หมัดอะดั้ม
14/8/60