เมื่ออิหม่ามอัล-เฆาะซาลีถอนตัวจากแนวคิดอะฮลุลกาลาม

เมื่ออิหม่ามอัล-เฆาะซาลีถอนตัวจากแนวคิดอะฮลุลกาลาม

ได้มีหลักฐานจากคำพูดของนักวิชาการว่า อิหม่ามอบูหามีด อัลเฆาะซาลีย์ (ร.ฮ) ได้กลับตัวจากแนวคิดอะฮลุลกาลามสู่อะกีดะฮสะลัฟ

อิบนุตัยมียะฮ(ร.ฮ)กล่าวว่า

وَأَبُو حَامِدٍ إنَّمَا ذَمَّ التَّأْوِيلَ فِي آخِرِ عُمْرِهِ وَصَنَّفَ ” إلْجَامَ الْعَوَامِّ عَنْ عِلْمِ الْكَلَامِ

และอบูหามีด ความจริงเขาได้ตำหนิ การตีความ(ตะวี้ล) ในบั้นปลายอายุของเขา และเขาได้เรียบเรียงหนังสือ "อิลญามุล อะวาม อัน อิลมิลกาลาม - ดู มัจญมัวะฟะตะวาอิบนุตัยมียะฮ 17/357

อิบนุอะบิลอิซ อัลหะนะฟีย์(ร.ฮ)กล่าวว่า

وَكَذَلِكَ الْغَزَالِيُّ رَحِمَهُ اللَّهُ ، انْتَهَى آخِرُ أَمْرِهِ إِلَى الْوَقْفِ وَالْحَيْرَةِ فِي الْمَسَائِلِ الْكَلَامِيَّةِ ، ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْ تِلْكَ الطُّرُقِ وَأَقْبَلَ عَلَى أَحَادِيثِ الرَّسُولِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ، فَمَاتَ وَالْبُخَارِيُّ عَلَى صَدْرِهِ .

และทำนองเดียวกันนั้น อัลเฆาะซาลีย์ (ร.ฮ) สุดท้ายกิจการของเขา (คือในบั้นปลายชีวิต)นำไปสู่การหยุด และ ความสับสนวุ่นวายใจ(คือเจอทางตัน) ในบรรดาประเด็นเกี่ยวกับกาลามียะฮ หลังจากนั้น เขาได้ผินหลังให้ จากบรรดาแนวทางดังกล่าว (แนวทางปรัชญาและวิภาษวิทยา)และมุ่งสู่ บรรดาหะดิษรอซูล ศฮ็ลฯ แล้วเขาได้เสียชีวิต โดยที่เศาะเฮียะบุคอรี อยู่บนอกของเขา - ชัรหอะกีดะฮอัฏเฏาะหาวียะฮ หน้า 244

ชัยคุลอิสลามอิบนุตัยมียะฮ(ร.ฮ) หลังจากที่ท่านได้ กล่าวถึง ความปราดเปรืองของ อัลเฆาะซาลี ในด้านปรัชญา และวิชากาลาม และวิธีการดำเนินชีวิตตามแนวทางซุฟี เพือให้บรรลุ เป็นอะฮลุลกัชฟฺ แต่ในที่สุด ท่านก็กลับมาสู่แนวทางของนักหะดิษ

وَإِنْ كَانَ بَعْدَ ذَلِكَ رَجَعَ إلَى طَرِيقَةِ أَهْلِ الْحَدِيثِ وَصَنَّفَ ” إلْجَامَ الْعَوَامِّ عَنْ عِلْمِ الْكَلَامِ ” .

และปรากฏว่า หลังจากดังกล่าวนั้น เขา(อบูหะหมีดอัลเฆาะซาลี) ได้กลับสู่ แนวทางนักหะดิษ และเขาได้เรียบเรียงหนังสือ "อิลญามุลอะวาม อันอิลมิลกาลาม " - มัจญมัวะฟะตะวาอิบนุตัยมียะฮ 4/72

อิหม่ามบัดรุดดีน อัรซัรกะชีย์ ปราชญมัซฮับชาฟิอี กล่าวว่า

وهو كِتَابُ إلْجَامِ الْعَوَامّ عن عِلْمِ الْكَلَامِ وهو آخِرُ تَصَانِيفِ الْغَزَالِيِّ مُطْلَقًا أو آخِرُ تَصَانِيفِهِ في أُصُولِ الدِّينِ حَثَّ فيه على مَذْهَبِ السَّلَفِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ

และมันคือ หนังสือ อิลญามุลอะวาม อันอิลมิลกาลาม และมันคือ งานเขียนสุดท้ายของอัลเฆาะซาลีย์ โดยรวม หรือ งานเขียนสุดท้ายของเขาใน เรื่องอุศูลุดดีน (เรื่องอะกีดะฮ) ในหนังสือนั้น ส่งเสริม ให้อยู่บนแนวทางสะลัฟและบรรดาผู้เจริญรอยตามพวกเขา - อัลบะหรุลมุฮีฏ เล่ม 3 หน้า 440

อิหม่ามนะวาวีย์ (ร.ฮ) ได้ระบุว่า อิหม่ามชาฟิอี (ร.ฮ) ได้ห้ามยุ่งเกียวกับวิชากาลาม แล้วได้กล่าวเกี่ยวกับอิหม่ามเฆาะซาลีว่า

وقد صنف الغزالي رحمه الله في آخر أمره كتابه المشهور الذى سماة الجام العوام عن علم الكلام

และ อัลเฆาะซาลีย์ (ร.ฮ) ในบั้นปลายชีวิตของเขา เขาได้เรียบเรียง หนังสือของเขา ที่เป็นที่แพร่หลาย ทีถูกชื่อว่า " "อิลญามุลอะวาม อันอิลมิลกาลาม "

..................
จากข้อมูลข้างต้น แสดงให้เห็นว่า อิหม่ามเฆาะซาลีย์ (ร.ฮ) ได้กลับตัวจาก แนวทางวิชาปรัชญาและวิชากาลาม ซึ่งเป็นวิชาที่ใช้ตรรกทางปัญญาอธิบายคุณลักษณะอัลลอฮ ไปสู่แนวทางสะลัฟ อะฮลุลหะดิษ แต่..ยังมีนักตรรกนิยม บางส่วนยังจะเอาคำพูดของท่านผู้นี้มาอ้างรับรองตรรกของตน ในการตีความอายาตสิฟาตกันอยู่

والله أعلم بالصواب
อะสัน หมัดอะดั้ม
14/9/60